Choroba Alzheimera ma niezwykle złożoną genezę, a jej dokładna etiologia nie jest nam całkowicie znana. W dużym uproszczeniu jest to choroba przewlekła, postępująca w sposób nierównomierny, powoli upośledzając ośrodkowy układ nerwowy. Szacuje się, że jest to jeden z głównych przyczyn otępienia, stanowiąc ponad 50% wszystkich podobnych przypadków, występujących wśród pacjentów po 65 roku życia. Ze względu na różne stadia zaawansowania choroby, a także różnorodny obraz kliniczny u pacjentów, leczenie wymaga ogromnej wiedzy z zakresu medycyny, ale także psychologii i socjologii.

Postępująca choroba powoli odcina chorego od rzeczywistości, pogarszając funkcjonowanie poznawcze. W najbardziej zawansowanym stadium choroby, pacjent przestaje kontaktować się ze światem zewnętrznym, wymagając starannej opieki. Jak łatwo się domyślić – jest to wyzwanie dla opiekunów, którzy muszą wykazywać się troską i pomocą w pokonywaniu codziennych wyzwań.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że opieka nad chorym na Alzheimera w domu nieco różni się od tej, oferowanej przez domy opieki. Te drugie zapewniają opiekę 24/h, oferując pomoc lekarza i psychologa, których zadaniem jest stworzyć przyjazną i bezpieczną przestrzeń do wykonywania codziennych obowiązków.

 Spokój ducha i regularny tryb życia

Opieka nad osobami z Alzheimerem wymaga cierpliwości, empatii i zrozumienia dla mechanizmów, zachodzących w organizmie pacjenta. Niektóre zachowania bywają trudne i wymagają zaangażowania emocjonalnego, dlatego kluczem do rozpoczęcia efektywnej opieki jest nienachalne podejście. Rozmawiając z pacjentem istotne jest, aby zachować spokojny ton głosu oraz unikać zniecierpliwienia lub agresji, która może zaburzyć poczucie bezpieczeństwa. Ta staranność o odpowiedni tembr głosu wynika z faktu, iż osoby chore z czasem tracą świadomość znaczenia niektórych słów, przykuwając większą uwagę do okolicznych dźwięków.

Wraz z odpowiednią konwersacją i empatią, powinniśmy zadbać o regularny tryb życia. Powtarzalność czynności, stały harmonogram i ściśle określony schemat dnia, zapewnia bezpieczeństwo i komfort, minimalizując poczucie stresu i rozdrażnienia. Mając na względzie te elementy m.in. podajemy pacjentom posiłki w określonych, stałych godzinach oraz starannie organizujemy czas rekreacji (np. spacerów). Jednocześnie musimy zaakceptować pobudzenie, wynikające z np. nowych, niestandardowych obowiązków.

Organizując dzień i zajęcia rekreacyjne pamiętaj, aby maksymalnie angażować chorego w wykonywanie samodzielnych, codziennych czynności. Jeśli stan zdrowia pacjenta na to pozwala – stymuluj go do wykonywania obowiązków bez dodatkowej pomocy. Uwzględnij przy tym nie tylko możliwości fizyczne, ale także ogólny stan zdrowia i osobiste upodobania.

 Bezpieczna przestrzeń

Podstawowym filarem opieki nad pacjentem z chorobą Alzheimera jest bezpieczeństwo. Biorąc pod uwagę, że podczas rozwijania się choroby dochodzi do stopniowej degeneracji części mózgu, musimy liczyć się z zaburzonym rytmem dobowym. Oznacza to, że chory ma problem z przespaniem ponad 3 godzin, a przerywany sen przeplata potrzebą aktywności. Taki tryb życia jest obciążający fizycznie i psychicznie, dlatego podstawowym zadaniem opiekuna jest stworzyć bezpieczną przestrzeń, zmniejszającą ryzyko urazów lub dalszych obciążeń poznawczych.

Mieszkanie lub pokój chorego powinien być funkcjonalny, dzięki czemu pacjent podczas stopniowej utraty pamięci nadal będzie mógł zachować pewną zdolność skojarzeniową. Nie reorganizuj więc przestrzeni w sposób diametralny – każdą zmianę wprowadzaj stopniowo. Ponadto proces adaptacyjny do każdego pomieszczenia przeprowadzaj etapami - tak aby chory mógł przyzwyczajać się do zmian. Daj mu szanse zaakceptować nowe środowisko, zapewnij przyjazne, rozproszone światło, spraw, aby chory obcował z częścią znajomych obiektów – np. ze zdjęciami rodzinnymi, czy ulubionymi książkami.

W pokoju warto umieścić dodatkowe lampki - dające przyjemne, ciepłe światło - a także kalendarz lub zegar z dużą tarczą. Na pewnym etapie leczenia przydadzą się też karteczki samoprzylepne, opisujące dany przedmiot oraz wynikającą z nich funkcjonalność.